Prawidłowa postawa ciała określana jest jako układ poszczególnych odcinków ciała w pozycji stojącej, który zapewnia optymalne zrównoważenie oraz stabilność ciała przy minimalnym wysiłku ze strony układu mięśniowo – szkieletowego. Zapewnia ona również warunki dla prawidłowego ułożenia oraz pracy narządów wewnętrznych, a także maksymalną wydolność statyczno – dynamiczną ciała. O postawie ciała decyduje wzajemne ułożenie takich elementów jak: głowa, kręgosłup, klatka piersiowa, miednica oraz kończyny.
Mówiąc o prawidłowej postawie ciała należy pamiętać, że jest ona charakterystyczna i zmienna w zależności od wieku pacjenta. Zatem postawa ciała dziecka 2-3 letniego będzie różnić się od postawy dziecka w wieku wczesnoszkolnym czy osoby dorosłej.
Rodziców często martwią takie cechy postawy ciała dziecka, jak odstający brzuch, koślawe kolana oraz płaskie stopy. Należy jednak pamiętać, że w ściśle określonych okresach rozwoju wyżej wymienione cechy należą do fizjologicznych i są jak najbardziej prawidłowe na danym etapie.
Co jest normą, a co nie?
Postawa ciała dziecka 3 – letniego charakteryzuje się względnym ustawieniem krzywizn kręgosłupa. Dziecko 3- letnie ma słabe mięśnie brzucha, na które dodatkowo działa ciężar narządów jamy brzusznej. Pociąga to za sobą zwiększenie się wygięcia kręgosłupa w odcinku lędźwiowym (pogłębienie lordozy lędźwiowej), silne uwypuklenie brzucha oraz ustawienie miednicy w przodopochyleniu. Odcinek piersiowy kręgosłupa najczęściej jest lekko zaokrąglony lub zupełnie płaski. Kolana dziecka mogą kształtem przypominać literę „O” i jest to tzw. szpotawe ustawienie kolan. Jest to charakterystyczna cecha dzieci do 3 roku życia.
Po tym okresie, w okolicy 4 roku życia ,kolana dziecka powinny zmienić swój kształt i wizualnie przypominać literę „X”- tzn. kolana koślawe. Jeżeli przy złączonych kolanach odległość pomiędzy kostkami przyśrodkowymi nie przekracza 4-5 cm jest to koślawość fizjologiczna. Koślawość taka może utrzymywać się do około 10 roku życia dziecka.
Stopy dziecka 3 letniego pokrywa warstwa podściółki tłuszczowej, co sprawia wrażenie stopy płaskiej. Stopa przylega dużą powierzchnią do podłoża, jej mięśnie są słabe, a łuki lekko zaznaczone. Od momentu pionizacji czyli osiągnięcia przez dziecko pozycji stojącej, pięty dziecka powinny znajdować się w osi podudzi. Odchylenie pięt na zewnątrz (pięty koślawe) lub do wewnątrz (pięty szpotawe) nie są prawidłowością na żadnym z etapów rozwoju.
Jak zmienia się postawa dziecka?
Zmiany w postawie ciała dziecka w kolejnych latach zachodzą powoli. Krzywizny kręgosłupa dziecka 4-5 letniego nieznacznie zmieniają się. Coraz wyraźniejsze staje się przednie wygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Brzuch stopniowo ulega spłaszczeniu. Barki nieznacznie wysuwają się do przodu. Kolana dziecka 4-5 letniego najczęściej przybierają koślawe ustawienie (litera „X”). Tkanka tłuszczowa znajdująca się wcześniej na podeszwie stopy powoli zanika. Zaczyna uwidaczniać się właściwa konstrukcja stopy.
O kształtowaniu się krzywizn przednio – bocznych kręgosłupa można mówić u dzieci 6-7 letnich. Ukształtowaniu ulega lordoza lędźwiowa. Brzuch spłaszcza się sukcesywnie nadal jednak pozostając lekko wypukłym. Kolana mogą, ale nie muszą pozostawać w koślawym ustawieniu aż do około 10 roku życia dziecka. Stopa 6-7 latka jest już w pełni wysklepiona, tzn. że łuk podłużny i poprzeczny stopy są wyraźnie wykształcone.
Niepokojąca asymetria
To, co powinno zaniepokoić rodziców to asymetria w postawie ciała dziecka. Asymetria ta może dotyczyć obręczy górnej (barki, łopatki), dolnej (miednicy), a nawet głowy. Asymetryczne ustawienie tych elementów ciała może mieć w późniejszym czasie wpływ na ustawienie kręgosłupa. Z drugiej strony natomiast brak osi w ustawieniu kręgosłupa może odzwierciedlać się w asymetrycznym ustawieniu obręczy górnej, dolnej lub głowy dziecka.
Zanim rodzic stwierdzi u swojej pociechy występowanie jakiejkolwiek z wad postawy, warto zapoznać się z powyższymi, fizjologicznie występującymi zmianami w postawie ciała dziecka w zależności od etapu rozwoju na jakim się znajduje. Jeżeli jednak rodzic jest zaniepokojony, najlepszym rozwiązaniem pozostaje skontaktowanie się ze specjalistą i podjęcie odpowiednich kroków, we współpracy z wykwalifikowanym fizjoterapeutą, w celu korekcji występującej u dziecka wady postawy.
