Wszystkie dzieci z niepełnosprawnością mają możliwość kształcenia zgodnie ze swoimi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi. Różne możliwości kształcenia uczniów niepełnosprawnych pozwalają na wybór optymalnej dla danego dziecka szkoły – z punktu widzenia jego potrzeb na danym etapie.
Decyzja o tym, jaka forma kształcenia jest najodpowiedniejsza dla danego dziecka, należy do ważnych wyborów życiowych, stąd ogromna odpowiedzialność ciążąca na osobach je podejmujących – pracownikach poradni i rodzicach. Nie są to jednocześnie decyzje ostateczne, ponieważ dziecko w każdym momencie edukacji może przejść ze szkoły jednego rodzaju do innej. Zdarza się bowiem, że szkoła która zaspokajała potrzeby dziecka, na przykład na etapie edukacji wczesnoszkolnej, może nie w pełni sprawdzać się na kolejnym etapie kształcenia.
Obowiązujące przepisy prawa oświatowego umożliwiają kształcenie uczniów niepełnosprawnych w szkołach ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych.
1. Szkoły specjalne
Szkoły specjalne przyjmują najczęściej uczniów z jednorodnym rodzajem dysfunkcji (np. szkoły specjalne dla uczniów niepełnosprawnych ruchowo, intelektualnie, niewidomych czy niesłyszących. Dzieci uczą się w mało licznych zespołach (od 6 do 12 uczniów). Oddziały klasowe powinny być tworzone z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności. Od tego bowiem zależy ich liczebność. Tworzenie oddziałów złożonych z uczniów z różnymi dysfunkcjami jest zarówno nieprawidłowe, jak i nieefektywne. Nauczyciele pracujący w tego typu szkołach muszą mieć ukończony kierunek studiów umożliwiający im nauczanie określonego przedmiotu oraz skończoną pedagogikę specjalną zgodną z rodzajem niepełnosprawności dzieci.
2. Szkoły integracyjne
Klasy integracyjne są mniej liczne, uczy się w nich od 15 do 20 dzieci, w tym 3 do 5 dzieci z niepełnosprawnością, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. W klasach tych pracuje dwóch nauczycieli – nauczyciel wiodący czyli dydaktyk, oraz nauczyciel wspomagający czy też współorganizujący kształcenie integracyjne, którym jest pedagog specjalny.
3. Szkoły ogólnodostępne, edukacja włączająca
Coraz częściej rodzice chcą, aby ich dziecko uczyło się w szkole rejonowej, gdzie będzie miało kontakt z dziećmi ze swojego najbliższego otoczenia. Jest to sytuacja naturalna, dziecko nie czuje się dyskryminowane z racji swoich problemów zdrowotnych, ma możliwości nawiązania i podtrzymania kontaktów rówieśniczych w szkole i na podwórku. Słabością takiego rozwiązania może być duża liczebność klas, która utrudnia proces indywidualizacji pracy z uczniami. Obecnie każdy nauczyciel zatrudniony w szkole ogólnodostępnej powinien być przygotowany na to, że w jego klasie może podjąć naukę uczeń z niepełnosprawnością.
Dla rodziców ważnym argumentem przemawiającym na korzyść tej formy kształcenia jest dążenie do włączenia dziecka do środowiska rówieśniczego, co korzystnie wpływa na jego rozwój społeczny i emocjonalny. Rodzice podkreślają również walor stymulacji rozwoju poznawczego i społecznego dziecka poprzez czerpanie wzorców z pozytywnego funkcjonowania dzieci dobrze rozwijających się.
