Percepcja słuchowa to zdolność do odbioru dźwięków- ich rozpoznawania, różnicowania oraz interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. O tym czy poziom percepcji słuchowej dziecka jest prawidłowy (czyli właściwy dla jego wieku), decyduje kilka elementów (m.in. słuch fonematyczny – zdolność rozpoznawania i różnicowania dźwięków, analiza i synteza słuchowa; pamięć słuchowa). Deficyt percepcji słuchowej może utrudniać nabywanie ważnych umiejętności – czytania, pisania, mowy – jej rozumienia i poprawnego artykułowania dźwięków. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia trudności w tym zakresie, warto ćwiczyć z dzieckiem.
Istnieją zasady prowadzenia terapii słuchowej:
Bodźce słuchowe nadajemy poniżej głowy dziecka. Początkowe bodźce akustyczne muszą być głośne. Dźwięki nadajemy zawsze do obu uszu, czyli stymulujemy jednakowo ucho prawe i lewe. Dźwięki muszą być różnorodne, ale nie zapominamy o powtarzalności, tylko wtedy dziecko ma szansę zapamiętania tych dźwięków. W terapii słuchowej przestrzegamy kolejności dojrzewania funkcji słuchowych. Początkowo prezentujemy dziecku dźwięki kontrastowe. Należy zwrócić uwagę przy zakupie pomocy dydaktycznych, nagrań i zabawek imitujących odgłosy, by były jak najbardziej zbliżone do naturalnych. Terapia słuchowa, jak każda inna, powinna być prowadzona systematycznie, codziennie.
Ćwiczenia na stymulowanie uwagi słuchowej:
- Reagowanie na głos: Kołyszemy dziecko śpiewając, zatrzymujemy kołysanie i w tym samym momencie przestajemy śpiewać (ruch = śpiew, brak ruchu = brak śpiewu).
- Reagowanie na kroki- Podchodzimy do dziecka znajdującego się w pokoju, tyłem do nas. Podłoga musi być bez dywanu, my ubieramy buty, które wydają głośny dźwięk podczas chodzenia. Po dojściu do dziecka pokazujemy mu się z uśmiechem na ustach i przywołaniem go.
- Świadomość muzyki. Pozwalamy dziecku poczuć muzykę, poprzez odczuwanie wibracji kolumny/głośnika.
- Reagowanie na dźwięki z otoczenia. Świadomie wywołujemy rozmaite dźwięki z otoczenia. Pozwalamy dziecku doświadczyć każdego dźwięku, który dociera do nas. Źródłami dźwięków mogą być wszystkie urządzenia i przedmioty codziennego użytku, instrumenty muzyczne, odgłosy ludzkie, zwierzęta, zabawki grające.
- Audiometria zabawowa czyli zabawy na sygnał – ich podstawą jest warunkowanie. W początkowym etapie wrażenia słuchowe łączą się ze wzrokowymi, tzn. dziecko musi czekać na sygnał bębenka, który słyszy i widzi, a następnie zareagować, wrzucając np. piłeczkę do pudełka. Kiedy zrozumie zasadę wprowadzamy wrzucanie na sygnał bębenka bez kontroli wzrokowej.
- Różnicowanie dźwięków (dyskryminacja). Aby dziecko nabyło umiejętność różnicowania dźwięków, należy mu pokazać różnicę pomiędzy dźwiękami, zaczynając od dwóch skrajnych dźwięków. Poprzez te działania dziecko uświadamia sobie różnorodność i odmienność dźwięków.
- Rozumienie mowy. Efektem prowadzonej stymulacji funkcji słuchowych u dziecka jest rozumienie mowy. Podczas zabawy z dzieckiem oraz sytuacji codziennych nazywajmy wszystko co interesuje malucha.
- Odtwarzanie struktur dźwiękowych – wystukiwanie rytmu (wcześniej zaprezentowanego przez rodzica, np. dwa uderzenia o stół – trzy klaśnięcia – dwa tupnięcia. Prezentowany rytm powinien być dostosowany do możliwości dziecka – zaczynamy od prostych, stopniowo zwiększając stopień trudności).
- Podział zdań na wyrazy i wyrazów na sylaby.
- Wyodrębnianie pierwszej głoski.
- Różnicowanie wyrazów podobnie brzmiących np. półka-bułka, kosa-koza.
- Zabawa w dobieranie wyrazów na określoną głoskę.
- Wspólne układanie i nauka rymowanek.
- Śpiewanie/powtarzanie wyrazów podanych przez rodzica
