Rodzice często pytają logopedów o to, jak powinni wspomagać rozwój mowy swoich dzieci. Dla niektórych może być zaskoczeniem, że najważniejsze zadanie do spełnienia to… mówienie do swojej pociechy. Jakie elementy wpływają na naukę prawidłowej komunikacji i wysławiania się dziecka, można dowiedzieć się z niniejszego artykułu.
Jak mówić do dziecka?
- do dziecka należy mówić dużo, łagodnym tonem,
- nie należy zmieniać tonu głosu (nie używajmy piskliwego, “dziecinnego” tonu, jakim dorośli czasem zwracają się do niemowlaków),
- komunikaty powinny być budowane poprawnie, zarówno pod kątem gramatycznym, jak i językowym,
- komunikaty powinny być na krótkie i zrozumiałe,
- warto akcentować ważne w wypowiedzi wyrazy oraz modulować głos, np. przy zadawaniu pytań.
Komentowanie otaczającej rzeczywistości
Postarajmy się, aby mowa towarzyszyła wszystkim domowym czynnościom: opowiadajmy o tym co robimy w danej chwili, nazywajmy przedmioty, mówmy, jakich są kolorów, ile ich jest, do czego służą, jakiego są kształtu. Warto, aby mowa zawsze była obecna w naszej zabawie z dzieckiem, w podróży samochodem, na spacerze. Bardzo istotne jest to, by dziecko miało okazję oglądać naszą twarz podczas mówienia. Może wtedy zaobserwować układ artykulatorów przy wypowiadaniu poszczególnych głosek lub prostych wyrazów, przez co łatwiej mu potem będzie odwzorować taki układ twarzy przy samodzielnym mówieniu.
Cierpliwe odpowiadanie na pytania
Kiedy dziecko zadaje pytania, należy odpowiadać mu wyczerpująco i cierpliwie. Być może czasem jest to męczące, jeśli jednak dziecko zauważy nasze negatywne nastawienie, może zniechęcić się do mówienia i zadawania kolejnych pytań, które są niczym innym, jak tylko zaspokajaniem jego ciekawości na temat otaczającego go świata.
Czytanie
Kiedy spędzamy z dzieckiem czas, warto by pojawiało się czytanie mądrych, dopasowanych do wieku bajek i wierszyków – wzbudza to zainteresowanie literaturą, pobudza wyobraźnię, poszerza wiedzę o świecie, uczy uniwersalnych wartości. Poćwiczmy też pamięć naszego dziecka – nauczmy się wspólnie prostych wierszyków, na początku krótkich, rymowanych, z czasem coraz dłuższych i bardziej rozbudowanych.
Śpiewanie i rysowanie
Kolejną wartą uwagi zabawą rozwijającą mowę jest wspólne śpiewanie. W księgarniach i w internecie znajdziemy mnóstwo propozycji z piosenkami dla dzieci, które budują poczucie rytmu. Piosenki warto połączyć z formą ruchową – wtedy staje się to zabawa nie tylko językowa albo rytmiczna, ale także terapeutyczna.
Do wspólnego śpiewania można dodać też wspólne rysowanie! Narysujmy np. kotka, opiszmy jego części ciała, nazwijmy kolory i kształty. Od tego bardzo łatwo przejść do wyrazów dźwiękonaśladowczych – „Jak robi kotek? Miau”, – „A jak robi piesek?”… Wyrazy dźwiękonaśladowcze mogą dotyczyć nie tylko zwierząt, ale też przedmiotów takich jak zegar, dzwonek czy gotująca się woda. Warto wplatać je w codzienne czynności – gotowanie, jazdę samochodem, wycieczkę. Wyrazy dźwiękonaśladowcze, które pozornie mało znaczą, są kamieniem milowym w rozwoju mowy każdego dziecka.
Zachęcamy do mówienia, ale nie zmuszamy
Najważniejsze jest, by NIE ZMUSZAĆ, ale ZACHĘCAĆ dziecko do mówienia. Nagradzać je w sposób werbalny, ale i pozawerbalny, np. klaszcząc w dłonie, gdy dziecko powie wierszyk). Należy dostrzegać każde, nawet najmniejsze osiągniecie dziecka i nagradzać je należytą pochwałą.Wszystkie powyższe propozycje można przemycić w formie zabawy – dziecko nie musi mieć poczucia, że się w tym momencie uczy, tylko że świetnie się bawi ze swoimi rodzicami.
Ograniczenie multimediów
Żyjemy w XXI wieku i nie mamy możliwości ucieczki od technologii i multimediów. Warto jednak zwrócić uwagę, by gra na tablecie nie była jedyną formą zabawy naszego dziecka. Obrazy multimedialne bardzo mocno stymulują młody, ciągle rozwijający się układ nerwowy w sposób nie do końca pożądany. Może dlatego warto zastąpić oglądanie bajek podczas jazdy samochodem zabawą w liczenie słupów telegraficznych, nazywaniem kolorów samochodów czy opowiadaniem ciekawych (nawet zmyślonych) historii.
Jeśli dziecko ogląda bajki w telewizji lub internecie, warto byśmy zwrócili uwagę na ich treść i przekaz – tak by były odpowiednie dla rozwoju naszej pociechy.
Mycie zębów
Już od najmłodszych lat dziecko powinno być przyzwyczajane do tego, jak dbać o higienę jamy ustnej. Być może na początku nauka mycia zębów dużo bardziej przypomina zabawę niż czynność, którą dorośli znają ze swojej codzienności. Nie zmienia to jednak faktu, że właśnie przez taką formę zabawy dzieci nabierają nawyku, który będzie im towarzyszył w starszych latach.
Prawidłowy oddech
Kolejną ważną obserwacją jest oddech naszego dziecka. Prawidłowo dziecko powinno oddychać nosem. Jeśli oddycha przez usta, należy koniecznie znaleźć przyczynę takiego stanu rzeczy. Być może dziecko ma przerośnięte migdałki podniebienne lub zainfekowany trzeci migdał, który może np. prowadzić do ciągłych katarów. Jeśli taki typ oddychania zostanie zauważony, należy zgłosić się do pediatry w celu ustalenia przyczyny.
Jeśli mimo działania według powyższych wskazówek mamy wątpliwości co do rozwoju mowy naszego dziecka, wydaje nam się że mówi zbyt mało albo za mało wyraźnie, warto zgłosić się do specjalisty i zasięgnąć opinii logopedy.
