Jednym z najczęstszych problemów, z jakimi zgłaszają się do poradni rodzice, jest niepokojąca, nadmierna ruchliwość dziecka, której zazwyczaj towarzyszą trudności w koncentracji uwagi. Dzięki popularyzacji wiedzy o ADHD rodzice wcześnie dostrzegają objawy i proszą o wskazówki dotyczące wsparcia dziecka już na etapie przedszkolnym.
Na wczesnym etapie rozwoju dziecka każdy poziom ruchliwości mieści się w normie rozwojowej, a dzieci charakteryzują się ogromną różnorodnością w zakresie potrzeby ruchu.
Możemy spotkać trzylatków, którzy umieją skupiać się na „stolikowych” aktywnościach nawet godzinę, jak również takich, dla których 5 minut to maksimum bezruchu. W obu tych przypadkach – o ile nie są obserwowalne inne jeszcze trudności – można stwierdzić, że zachowanie dziecka nie odbiega od normy rozwojowej i nie musi się przerodzić się w ADHD. Tym niemniej dziecko ruchliwe, mające kłopoty z koncentracją uwagi może doświadczać wtórych trudności, które są konsekwencją tego, jak otoczenie reaguje na jego zachowanie.
Moje dziecko ciągle biega
Silna potrzeba ruchu u dziecka często wywołuje złość i frustrację rodziców, a w przedszkolu tendencję do etykietowania go jako „trudnego”, co może prowadzić do budowania negatywnego obrazu siebie. Ponadto dziecko ruchliwe będzie miało mniej okazji do ćwiczenia niektórych umiejętności (najczęściej związanych ze sprawnością manualną, gdyż wymaga to zwykle dużej cierpliwości) i co za tym idzie, jego rozwój w niektórych sferach może przebiegać wolniej. Z tych względów niepokój rodziców może być uzasadniony i warto podejmować odpowiednie działania, żeby zapobiegać kłopotom w sferze rozwoju społeczno-emocjonalnego i poznawczego.
Szkodliwe multimedia
Jedną z najważniejszych zasad w wychowaniu dziecka nadruchliwego jest kontrola nad tzw. „czasem ekranowym”, czyli czasem, który maluch spędza przy telefonie, tablecie, telewizorze czy komputerze. Wielu rodziców wskazuje, że gdy dziecko ma do czynienia z technologią, dobrze koncentruje uwagę, gdyż jest jakby „przykute do ekranu” i pozostaje w bezruchu. Nic bardziej złudnego!
Treści multimedialne przygotowane są w taki sposób, że nie wymagają wolicjonalnej kontroli uwagi – nieustannie prezentowane są nowe treści, obrazy, dźwięki angażujące uwagę mimowolną dziecka. Nie tylko nie nabiera ono umiejętności skupienia, ale poprzez bezruch wzrasta w nim napięcie, które w końcu znajduje ujście w jeszcze większym nasileniu ruchliwości. Dlatego u dzieci z tego typu trudnościami zalecane jest jeszcze większe ograniczenie kontaktu z mediami. Przed rozpoczęciem szkoły podstawowej, ten czas nie powinien przekraczać 30 minut dziennie.
Zadbaj o porządek
Zwłaszcza w wypadku dzieci starszych ważne jest wdrażanie ich do dbałości o porządek w swojej przestrzeni – miejscu pracy i zabawy. Bałagan bowiem może znaczenie nasilać trudności w koncentracji uwagi. Sprzątnie dla dziecka o silnej potrzebie ruchu może okazać się szczególnie trudnym wyzwaniem, gdyż wymaga skupienia oraz dobrego planowania kolejnych czynności.
Żeby ułatwić wdrożenie się, warto początkowo pomagać dziecku poprzez pozostawanie przy nim i wydawanie krótkich poleceń, najlepiej zawsze w tej samej kolejności (np. „Najpierw schowaj wszystkie auta do pudełka. Teraz połóż wszystkie przytulanki na półkę.”). Znacznym wsparciem dla tej grupy dzieci będzie także kontrola rodzicielska w obszarze ilości zabawek – warto zadbać o to, by pokój nie był przeładowany różnorodnymi zabawkami.
Warto postawić na ich dobrą jakość niż ilość, a gdy się nagromadzą można stosować system rotacyjnej wymiany (część zabawek – tych z których dziecko nie korzysta na co dzień – chowamy i po jakimś czasie wymieniamy z tymi, które były w użyciu, a znudziły się).
Jakich zabawek używa twoje dziecko?
W wypadku dzieci młodszych kluczowy może okazać się wybór zabawek – warto jest rezygnować z tych silne stymulujących tzn. grających, świecących i poruszających się, na rzecz bardziej tradycyjnych i statycznych (klocków, książeczek, gier). Właściwy dobór zabawek może również wspomóc dziecko w kształtowaniu tych umiejętności, które ze względu na znaczną ruchliwość mogą rozwijać się wolniej tzn. koordynację wzrokowo-ruchową, motorykę małą czy wyobraźnię przestrzenną.
Warto inwestować między innymi w gry zręcznościowe np. kręgle, rzutki, Jenga, bierki. Aktywność plastyczna z użyciem plasteliny lub ciastoliny, bibuły, koralików, farb czy tablicy suchościeralnej pomoże w nabywaniu sprawności manualnej. Świetnie sprawdzą się również zabawy w różnorodnych masach – do dużej miski można wsypać kaszę mannę, ryż lub fasolę i pozwolić dziecku na eksperymenty. Ciekawość wzbudzi również dostępny w sklepach piasek kinetyczny – masa plastyczna o zaskakujących właściwościach.
