Zgłaszając się do psychologa, zazwyczaj szukamy rozwiązania konkretnego problemu. Po pierwszych konsultacjach i diagnozie możemy zostać skierowani do różnych form wsparcia psychologicznego. Dobór właściwego dla dziecka i rodziny sposobu oddziaływania jest niezwykle istotny, dlatego warto wiedzieć jakie mamy możliwości i jakich efektów możemy spodziewać się w zależności od wybranego rodzaju zajęć.
Poradnictwo psychologiczne
Porady psychologiczne skierowane są z reguły do osób w konkretnej sytuacji kryzysowej (taką sytuacją mogą być na przykład „niegrzeczne” zachowania dziecka), dlatego korzystają z nich dorośli, gdy borykają się z przejściowymi kłopotami wychowawczymi. Celem spotkań jest znalezienie rozwiązań dla napotykanych trudności. Psycholog i rodzice rozmawiają jako eksperci w swoich dziedzinach. Rodzic wnosi informacje o rodzinie, swoim dziecku, jego zachowaniach, natomiast psycholog – profesjonalną wiedzę dotyczącą prawidłowości rozwojowych i mechanizmów funkcjonowania człowieka.
Dzięki spotkaniu tych dwóch perspektyw stopniowo wypracowywane zostają sposoby radzenia sobie w konkretnych sytuacjach, które w efekcie umożliwiają zażegnanie problemu. Dzięki korzystaniu z porad psychologicznych możemy „uszyć na miarę” oddziaływania wychowawcze wobec dziecka na przykład wtedy, gdy przejawia jakieś specyficzne, trudne zachowania (np. nie chce odrabiać lekcji, ma kłopoty z treningiem toaletowym) albo znajduje się ważnym momencie w życiu i chcemy dowiedzieć się jak je wesprzeć (np. przygotować do narodzin rodzeństwa albo pójścia do przedszkola).
Specyficzną formą poradnictwa połączonego z psychoedukacją są warsztaty umiejętności wychowawczych dla rodziców. Podczas cyklu spotkań z grupą, psycholog przekazuje wiedzę dotyczącą rozwoju dziecka i metod wychowawczych, jest to również okazja do dzielenia się doświadczeniami i poszukiwania skutecznych sposobów radzenia sobie z rodzicielskimi wyzwaniami.
Zajęcia rewalidacyjne
Jest to forma zajęć indywidualnych o charakterze w dużej mierze edukacyjnym, skierowanych do dzieci. W formie zabaw i zadań psycholog wspiera kształtowanie wolniej rozwijających się funkcji, które stanowią podstawę uczenia się np. zdolność koncentracji uwagi, pamięć, sprawność percepcyjna, czy koordynacja wzrokowo-ruchowa. Taka forma oddziaływań proponowana jest dzieciom, których rozwój przebiega nieharmonijnie albo z opóźnieniem, oraz tym, które borykają się ze specyficznymi wyzwaniami rozwojowymi (np. deficytem uwagi czy zaburzeniami neurologicznymi).
Zajęcia mogą być traktowane jako uzupełnienie innego rodzaju terapii np. logopedycznej, czy integracji sensorycznej, gdyż budują bazę do nabywania przez dziecko innych umiejętności. Tego rodzaju oddziaływania mogą prowadzić również inni specjaliści np. pedagodzy.
Trening umiejętności społecznych
Jest to forma wsparcia dla dzieci i młodzieży. Spotkania mają formę zajęć grupowych, podczas których uczestnicy rozwijają inteligencję emocjonalną i nabywają umiejętności takie jak: współpraca w grupie, asertywność czy rozwiązywanie konfliktów. Trening umiejętności społecznych jest kierowany do dzieci, które borykają się różnego rodzaju kłopotami w relacjach z rówieśnikami – są nieśmiałe i wycofane, agresywne lub mają trudności ze zrozumieniem zasad społecznych.
Zajęcia mają charakter warsztatu i wykorzystują takie metody jak gry, zabawy integracyjne, aktywność plastyczna. Zadaniem prowadzącego zajęcia jest modelowanie właściwych zachowań, udzielanie informacji zwrotnych i motywowanie do wypróbowywania nowych sposobów reagowania. Odpowiednikiem treningu umiejętności społecznych dla dorosłych jest trening interpersonalny.
Psychoterapia
Niezwykle trudno jest w skrócie zdefiniować czym jest psychoterapia ze względu na wielką różnorodność jej form i metod. Najbardziej ogólnie można powiedzieć, że jest to sposób leczenia różnorodnych schorzeń i problemów o charakterze psychicznym o różnym nasileniu. Oznacza to, że mogą z niej korzystać zarówno osoby borykają się z przysparzającymi wiele cierpienia kłopotami, jak i takie, których celem jest szeroko rozumiany rozwój osobisty.
Psychoterapia osób dorosłych odbywa się poprzez rozmowę – terapeuta zadaje pytania w taki sposób, aby klient mógł z różnych perspektyw przyglądać się sobie, swoim kłopotom i wzorcom postępowania i dzięki głębszej znajomości siebie dokonywać zmian w swoim życiu. Taka forma nie jest oczywiście możliwa w pracy z dziećmi ze względu na ich mniejsze umiejętności werbalne, dlatego w pracy z małymi pacjentami rozmowę zastępuje zabawa i aktywność twórcza. Ponieważ dziecko pozostaje silnie zależne od rodziny, psychoterapeuta zawsze współpracuje również z rodzicami.
Pierwsze skojarzenie, jakie zwykle przychodzi na myśl w związku z psychoterapią są techniki stosowane przez Zygmunta Freuda. Choć był on faktycznie prekursorem w dziedzinie psychoterapii, od jego czasów wiele się zmieniło. Obok psychoanalizy powstało wiele szkół różniących się sposobem patrzenia na człowieka, konceptualizowania jego doświadczeń, a co za tym idzie – metodami pracy. Obecnie wiodącymi nurtami w psychoterapii są podejścia: psychodynamiczne, poznawczo-behawioralne i systemowe.
Każda z tych szkół oferuje skuteczne metody leczenia, ale istotne jest aby wybrać zaufanego terapeutę, a więc takiego który ukończył lub jest w trakcie specjalistycznego szkolenia psychoterapeutycznego (tytuł psychologa nie wystarczy, aby prowadzić psychoterapię!). Dobry specjalista poddaje również swoją pracę superwizji, co oznacza że konsultuje się z bardziej doświadczonymi terapeutami (superwizorami).
Ze względu na to, kto uczestniczy w psychoterapii wyróżniamy różne jej formy – grupową, indywidualną czy rodzinną.
