W pierwszej części artykułu został omówiony temat rotacyzmu i sygmatyzmu – najczęstszych wad wymowy wśród dzieci. Dzisiaj przedstawiamy te zaburzenia, które również często goszczą w gabinetach logopedycznych i warto zwracać na nie uwagę.
- Wymowa międzyzębowa – najprościej mówiąc: przy realizacji głosek język wychodzi między zęby. Może to dotyczyć różnych głosek – zarówno głosek trzech szeregów (opisywanych w poprzedniej części artykułu), głosek /t/, /d/, /n/, głoski /l/. Zawsze kiedy język wystaje między zęby przy wymowie warto zwrócić się po poradę logopedy.
- Kappacyzm – niepoprawna wymowa głoski /k/ – najczęściej zastępowana przez głoskę /t/. Jeśli nasza pociecha zamiast [kot] mówi [tot] warto zasięgnąć porady specjalisty.
- Gammacyzm – analogicznie do kappacyzmu, jest to niepoprawna wymowy głoski /g/, najczęściej zastępowana głoską /d/.
- Mowa bezdźwięczna – chyba każdy pamięta z przedszkola zabawę w przykładanie ręki do szyi i sprawdzanie czy „zawibruje” podczas wymawiania różnych głosek. Niektóre wibrowały, inne nie. Dzieje się tak dlatego, że niektóre głoski są dźwięczne i przy ich realizacji uruchamiane są struny głosowe, a te bezdźwięczne są wymawiane bez ich udziału. Z samogłoskami sprawa jest prosta, bo z zasady wszystkie są dźwięczne. Schody zaczynają się przy spółgłoskach, w języku polskim mamy bowiem pary głosek, które wymawia się dokładnie tak samo, a jedyna różnica polega na dźwięczności lub jej braku. Dla przykładu: głoski /p/ i /b/ – kiedy wypowiemy je skupiając się na ułożeniu naszych artykulatorów okazuje się, że jest ono identyczne, jedyna różnica polega na tym że /b/ jest dźwięczne, a /p/ bezdźwięczne. Mówiąc językiem przedszkolaka, przy /b/ szyja wibruje, a przy /p/ nie wibruje. Takich par jest więcej: /f/ – /w/, /k/ – /g/, /t/ – /d/, /sz/ – /ż/, /cz/ – /dż/, /s/ – /z/, /c/ – /dz/, /ś/ – /ź/, /ć/ – /dź/. Problem zaczyna się wtedy, kiedy nasze dziecko myli głoski w zakresie tych par. Jeśli wyrazy /półka/ i /bułka/ są wymawiane zawsze jako [pułka] należy głosić się do logopedy, który w pierwszej kolejności powinien zlecić badanie słuchu, a także zdecyduje o podjęciu terapii.
- Lambdacyzm – głoska /l/, która wydaje się bardzo prosta wcale taką być nie musi. Pisze o niej ponieważ uważam, że to bardzo ważny dźwięk, a prawidłowo wykonywany przekazuje nam wiele informacji. Przy wypowiadaniu tej głoski język powinien podnieść się do góry, a jego czubek (apeks) dotknąć wałką dziąsłowego. Jeśli trzyletnie dziecko tego nie wykonuje może mieć za krótkie wędzidełko podjęzykowe, które znacznie hamuje ruchomość języka. Może też mieć za słabe napięcie mięśniowe przez co pionizacja języka może być kłopotliwa. Jest to o tyle ważne, że język dotykający wałka dziąsłowego przyda się w wymowie wielu innych głosek, krótko mówiąc – bez tego ani rusz! Jeśli jednak język nie potrafi unieść się do góry zazwyczaj jest realizowany jako głoska /j/, czyli zamiast /lodów/ mamy [jody] i o ile przez pierwsze dwa lata życia dziecka mieści się to w normie, później powinno być to niepokojące. Drugą najpopularniejszą opcją jest /l/ międzyzębowe – czyli czubek języka zamiast lądować na dziąśle wciska się między zęby – jeśli zauważymy taką realizację niezwłocznie powinno się skontaktować z logopedą.
