Zdolności motoryczne człowiek rozwija od momentu narodzenia, początkowo dążąc do stabilizacji pozycji głowy, symetrycznego jej ustawienia, przechodząc następnie do bardziej złożonych pozycji, wymagających utrzymania równowagi.
OSIĄGANIE POZYCJI PIONOWEJ
W pierwszych sześciu miesiącach życia dziecku towarzyszy odruch postawy. Daje to dziecku możliwość do zdobywania nowych doświadczeń motorycznych i przygotowuje mięśnie do przyjęcia w przyszłości pozycji pionowej – wzmacnia ich siłę i ćwiczy koordynację. Okres między szóstym a dwunastym miesiącem życia to czas, w którym swoją obecność ujawniają odruchy prostowania, które są niezbędne dla przyjęcia pozycji pionowej w późniejszym okresie. Między szóstym a ósmym miesiącem życia pojawiają się odruchy równoważne, które nieprzerwanie występują do końca życia i odpowiadają za utrzymanie równowagi organizmu w różnych pozycjach ciała. Reakcje te są automatyczne i chronią organizm w niebezpiecznych dla zdrowia lub życia sytuacjach. W pierwszym roku życia dziecko przejawia dużą aktywność spontaniczną, która powoduje wzmocnienie mięśni, co umożliwia stawianie kolejnych kroków umożliwiających osiągnięcie pozycji pionowej.
KSZTAŁTOWANIE SIĘ KRZYWIZN KRĘGOSŁUPA
Kolejne etapy rozwoju pionizacji wpływają na kształtowanie się krzywizn kręgosłupa. Osiąganie kolejnych, wyższych pozycji, stopniowo wykształca poszczególne jego łuki. Jest to przygotowanie do pozycji pionowej, w której kręgosłup działa jak swego rodzaju amortyzator, a która będzie towarzyszyć człowiekowi przez całe życie. W każdej nowo osiągniętej pozycji dziecko „uczy się” swojego ciała, testuje swoje umiejętności, dążąc do poprawy jakości ich wykonywania. Zakończenie procesu kształtowania krzywizn kręgosłupa przypada na 7 rok życia.
W drugim roku życia dziecko cechuje się osłabionymi reakcjami równoważnymi, co jest spowodowane jeszcze nie do końca wykształconą koordynacją pomiędzy układem nerwowym i mięśniami. Dziecko może wydawać się dosyć niestabilne w pozycji pionowej, a chód niezdarny i chaotyczny. Jest to okres, w którym dziecko zbiera nowe doświadczenia i uczy się funkcjonować w pozycji, która wydaje mu się zupełnie nowa. Każdy krok jest dla dziecka treningiem, który poprawia jego zdolności równoważne, sprawiając, że z czasem zauważamy większą pewność podczas chodu i stabilność z pozycji statycznej.
ROZWÓJ UKŁADU NERWOWEGO
Prawidłowe kształtowanie się postawy ciała i nabywanie kolejnych umiejętności motorycznych wiąże się z prawidłowym rozwojem układu nerwowego oraz narządów zmysłów. Rozwój układu nerwowego jest bardzo intensywny w początkowych latach życia dziecka. Jego kształtowanie jest procesem złożonym i wymaga dostarczania miliardów bodźców, które budują bazę doświadczeń organizmu, na podstawie której organizm wykształca odpowiednie dla siebie i danej sytuacji wzorce ruchowe. Rozwój ten jest długotrwały. Najintensywniejszy okres przypada na 5-7 rok życia dziecka. W tym czasie dziecko bardzo dobrze radzi sobie z pokonywaniem przeszkód, przechodzeniem po podłożu ograniczającym płaszczyznę podporu, np. chodzenie po krawężnikach, belkach na placach zabaw. Chód jest już w pełni wykształcony, cechuje się naprzemiennością i harmonią. Dziecko w tym czasie potrzebuje dużej dawki aktywności fizycznej, uwielbia biegać, skakać, wspinać się na różne przeszkody. Zaczyna ono również testować swoje zdolności równoważne na wyższych wysokościach, co świadczy o większej pewności i świadomości swojego ciała. Zakończenie rozwoju układu nerwowego następuje u 16-18-letniego człowieka.
SPRAWNOŚĆ UKŁADU KONTROLI POSTAWY
Dziecko w wieku 5-7 lat cechuje się wzorcem lokomocyjnym oraz postawnym charakterystycznym dla człowieka dorosłego. Dzięki stabilnej pozycji i zachowaniu równowagi mały człowiek osiąga swobodę ruchów, co umożliwia mu dalsze poznawanie świata. Zdolność tą dzieci osiągają już w wieku 5-6 miesięcy, a treningiem dla kontroli równowagi jest pozycja siedząca. Następnie dziecko próbuje przechodzić do wyższych pozycji, które są coraz bardziej wymagające jeśli chodzi o równowagę. Pełna sprawność układu kontroli postawy człowiek osiąga w wieku 7-8 lat.
Okres dojrzewania, nazywany jest krytycznym dla systemu kontroli postawy ciała i dochodzi w nim do regresu w procesach utrzymania równowagi. W tym czasie można zauważyć gorszą równowagę dziecka oraz zmniejszoną koordynację ruchową. Jednak układ nerwowy jest plastyczny i adoptuje się do nowych warunków wynikających z nowych proporcji ciała. Okres dojrzewania jest więc okresem, w którym zdolności równoważne pogarszają się i dziecko na nowo przechodzi przez kolejne procesy kształtujące prawidłową koordynację pomiędzy układem nerwowym a mięśniami.
