Wzbogacanie słownictwa
Dziecko jest chłonne dźwięków otoczenia, jest otwarte i chętne do poznawania nowych słów. Ważnym zadaniem pedagogiki Montessori jest wzbogacanie słownika dziecka poprzez odpowiednio przygotowane karty. Dziecko uczy się je rozkładać wg ściśle określonych reguł. Porządek jest w nauce bardzo istotnym elementem. Treść kart jest dowolna. Podczas tworzenia tych pomocy nauczyciele kierują się zarówno podstawa programową jak i zainteresowaniami dzieci. Jeżeli w grupie są dzieci które interesują się psami, nauczyciel tworzy szereg pomocy które pogłębią wiedzę dziecka z tego zakresu (karty ras psów). Dziecko ma szeroki wybór, uczy się tego co go ciekawi, obserwując pracę rówieśników uczy się tego po co samo by nie sięgnęło. Karty to ważna część pracy własnej. Kiedy słownik dziecka jest bogaty, dziecko może nazywać to co widzi wokół, rozumie świat i nie uczy się tego z przymusu tylko w naturalny dla tego wieku sposób przyswaja nowe słowa.
Biblioteka
Dzieci w przedszkolach montessoriańskich mają kącik gdzie mogą czytać książki. Często są to biblioteczki składające się z książek typowo naukowych. Maria Montessori uważała że nie należy karmić dzieci nierealnymi historiami, ponieważ dzieci nie odróżniają fikcji od rzeczywistości. Jako wielbicielka literatury dziecięcej, nie do końca zgadzam się z takim podejściem. Fakt, dzieci nie zawsze potrafią odróżnić prawdy od rzeczywistości, dlatego w mojej opinii fantazyjne postaci z książek mogą rozpocząć dyskusje na temat tego co jest realne i nie realne. Dla mnie ważne jest aby dzieci miały dostęp do mądrej literatury, która porusza tematy bliskie dziecku. Wspólne czytanie buduje więź między narratorem a odbiorcą. Wspólne czytanie pobudza wyobraźnię, mobilizuje do zwolnienia tempa, stwarza przestrzeń do dyskusji. Miłość do książki można dziecku zaszczepić poprzez własną miłość do wspólnego czytania.
Litery
Dziecko bardzo wcześnie jest zafascynowane literą. Chętnie sięga po kartkę i ołówek i udaje że pisze. Dziecko jest stopniowo zapraszane do zapoznania się ze światem liter. Naukę rozpoczyna się od wprowadzenia szorstkich liter. Dzięki poprzednim artykułom rozumiecie drodzy czytelnicy że dziecko oczywiście musi sensorycznie poczuć kształt litery. Wprowadzamy od razu symbol litery pisanej a nie drukowanej. Dziecko potrafi pisać wielkie drukowane H, a tu nagle pani w szkole mówi że ta litera ma być pisane zupełnie inaczej. Tworzy to w umyśle dziecka niemałe zamieszanie. Dla niego to dwa zupełnie różne symbole. Dzieci w przedszkolach Montessori od początku poznają prawidłowy alfabet pisany.
Kiedy dziecko opanuje szorstki alfabet, potrafi dzięki szeregowi pomocy przygotowujących prawidłowo trzymać ołówek wprowadzamy metalowe ramki które mają za zadanie doskonalić umiejętność posługiwania się narzędziem pisarskim. Kiedy dziecko opanuje prawidłowy nacisk, umiejętność trzymania się w linii w końcu nadchodzi czas pisania liter na tablicy, po jakimś czasie na kartce. Długa, mozolna droga zarówno dla dziecka jak i nauczyciela.
Słowo
Dzieci tworzą swoje pierwsze słowo za pomocą ruchomego alfabetu. To wspaniałą pomoc dydaktyczna która umożliwia dziecku samodzielne tworzenie wyrazów. Dzieci zapisują wyraz które znajdują się na poziomie różowym, niebieskim i zielonym. Różowy to wyrazy jednosylabowe bez trudności ortograficznej. Poziom niebieski to dłuższe wyrazy bez trudności a zielony to dłuższy wyraz z trudnością ortograficzną. Przedstawione pomoce to malutki wycinek tego jak dzieci uczą się języka ojczystego. Nauczyciele bawią się z dziećmi w gry językowe, uczą nazw i znaczenia części mowy. Wydaje się to niemożliwe w kontekście przedszkolaka. To zadziwiające w jak łatwy sposób nauczyciele potrafią wytłumaczyć czym jest rzeczownik lub czasownik. Ważne w tym wszystkim jest zachowywanie odpowiedniej kolejności wprowadzanych pomocy oraz baczne obserwowanie potrzeb dziecko. Dziecko nauczy się danej treści w momencie fazy będzie na to gotowe, nie wcześniej i nie później.
W tym ostatnim artykule na temat pedagogiki Montessori pozwolę sobie napisać o osobie nauczyciela.
Wszystkie pomoce opisane w tym i poprzednim artykule to maluteńki wycinek tego co nauczyciel w przedszkolu jest w stanie nauczyć przedszkolaka Aby mógł to uczynić, musi zachować w głowie porządek, kierować się ściśle określonymi zasadami. Bardzo spodobało mi się kiedy przeczytałam o tym że Maria Montessori wymagała aby nauczyciel przede wszystkim zadbał o porządek wewnętrzny, ponieważ to pozwoli na nieskrępowane myślenie o dziecku. Kiedy dorosły żyje w zgodzie z samym sobą, ze swoim wewnętrznym dzieckiem, może w pełni zobaczyć małego człowieka – wychowanka, ucznia, syna, córkę.
Gdybym miała napisać kim jest nauczyciel Montessori, to stwierdziłabym że jest to człowiek otwarty na potrzebę dzieci, człowiek konsekwentny, kreatywny, lubiący się uczyć. Każde dziecko jest inne, każde dziecko stanowi indywiduum, zadaniem nauczyciela jest pokazanie dziecku że mimo swojej odrębności należy przestrzegać tych samych zasad, równolegle nauczyć że dorosły podąża za zainteresowaniami dziecka po to aby mogło rozwinąć swoje własne ja.
